Быйыл сэтинньи ыйга саха норуотун ытыктыыр киҺитэ, Саха АССР оскуолатын үтүөлээх учуутала, историк, кыраайы үөрэтээччи, сир ааттарын үөрэтиигэ, сахалыы ааттаныы үгэскэ кубулуйуутугар сүдү кылааты киллэрсэр, ытык-мааны кырдьаҕаспыт М.С. Иванов – Багдарыын Сүлбэ 85 сааһын бэлиэтээтэ.

Багдарыын Сүлбэ улахан уола, туйах хатарааччыта Ньургун Михайлович Иванов Төхтүргэ олохсуйан орто оскуолаҕа саха тылын учууталынан үлэлээбитэ, билигин РНА СС гуманитарнай чинчийии уонна хотугу аҕыйах ахсааннаах омуктар проблемаларын үөрэтэр институт научнай үлэһитэ. Ол да буоллар үлэлээбит оскуолатын кытта ситимин быспат, үөрэнээччилэр чинчийэр үлэлэригэр, учууталларга сүбэ-ама буолан көмөлөһөр.

Ньургун Михайлович көҕүлээһининэн, Төхтүр орто оскуолатыгар «Мэҥэ ааттар» диэн үөрэнээччилэр уонна учууталлар улуустааҕы ааттарга (ономастикаҕа) көрдүүр-чинчийэр кэмпириэнсийэлэрэ үһүс төгүлүн ыытылынна. Сааскы кэмпириэнсийэ эрдэ күһүҥҥүгэ көһөрүллэн, онно эбии өрүһүнэн сылдьыыга хаайтарыы, айан суолугар халтараан кэмэ түбэһэн, кыттааччылар кэлиилэрин мэһэйдээтэ. Ол да буоллар кэмпириэнсийэни кэтэхтэн (заочно) ыыттыбыт, түмүктэри таһаардыбыт. Барыта 16 дакылаат киирбититтэн өрөспүүбүлүкэбит араас улуустарыттан: Орто Халыматтан-2, Эбээн Бытантайтан-3, Ньурбаттан-1, Уус-Алдантан-3, Дьокуускай 1№ о.о.-1  дакылаат киирдэ. Учууталлартан Дьокуускай 3№ о.о.-Ксенофонтов М.В., Бэрдьигэстээх о.о. Ноева М.И. үлэлэринэн кыттыыны ыллылар. Нь.М. Иванов салайааччылаах дьүүллүүр сүбэ 6 бастыҥ дакылааты талла. Биһиги улууспутуттан Тумул сүрүн оскуолатын 7 кылааһын үөрэнээччитэ Ипполитова Дайаана «Тумул нэһилиэгин топонимнара, гидронимнара» үлэтинэн киирдэ.

Ньургун Михайлович бэлиэтииринэн, кэмпириэнсийэ ахсын дакылааччыттар үлэлэрин тутула тупсарын, чинчийии ньымалара эбиллэн иһэллэрин; маны сэргэ, биһиги улууспутуттан дириҥ чинчийиилээх үлэнэн үөрэнээччилэр уонна учууталлар кытталлара буоллар диэн баҕа санаатын эттэ.

Инникитин киэҥ, баай устуоруйалаах улууспут, өрөспүүбүлүкэбит сирин-уотун, олоҕун-дьаһаҕын, фольклорун үөрэтиигэ, чинчийиигэ «Мэҥэ ааттар» учууталлар уопут тарҕатар, атастаһар түһүлгэлэринэн буоларыгар баҕарабыт.

Лукина А.М., Төхтүр орто

оскуолатын саха тылын учуутала